(جواننووس) یا (خۆشنووس) ؟
د. وریا عمر امین/ مامۆستای زانکۆ/ هەولێر
هاوفێسێکی بەڕێز پرسیارێکی لێ کردووم دەڵێ: (کامیان ڕێزمانیتر و ڕاستترە(جواننووس) یا (خۆشنووس)؟
.لە ڕووی ڕێزمانییەوە داڕشتەی هەردووکیان تەواو و ڕێزمانییە. هەردووک لە ئاوەڵناو و ڕەگی کار پێکدێن، لەگەڵ یاساکانی داڕشتنی وشەی لێکدراو لە زمانی کوردیدا دەگونجێن.. بەلآم لە ڕووی لۆجیکی سیمانتیکییەوە (جواننووس) ڕاستتر و لەبارترە و (خۆشنووس) هەڵەیێکی باوە.
مرۆڤ پێنج هەستی هەیە کە ئەمانەن: بینین Sight – بیستن Hearing – بۆنکردن Smell – تامکردن Taste – پێکەتن Touch.
ئەو وشانەی هەستەکانیان پێ دەردەبڕدرێ سەر بە بەشە ئاخاوتنی (ئاوەڵناو) ن.
هەستی (بینین) وەسفی شتی دەرەکی دەکات کە بە چاو دەبینرێن( جوان ، بەرز ، ڕێک ، بچووک ، گەورە، شێلوو.. هتد) وەک لە:
مناڵی جوان / چیای بەرز / هەناری بچووک / درەختی سەوز/ ئاوی شێلوو … هتد.
هەستی (بیستن و بۆنکردن و تامکردن) وەسفی شتی ناوەکی دەکەن ، هەستیان پێدەکرێ بەڵام نابینرێن( ترس ، خۆش ، شیرین ، تاڵ، مزر، … هتد). وەک لە:
دڵی خۆش / هەناری شیرین / بۆنی گوڵ .. هتد.
هەندێ شت هەیە بە مێتافۆڕ و فرەوانبوونی واتایی Semantic Expansion قبووڵی هەردوو جۆر دەکات.، وەک (ڕۆژێکی خۆش و جوانە/ شیعرێکی بەرز و بەتامە/ بۆنی مردن / یاری شیرین … ).
لە زمانی کوردیدا بۆ وشەی (خطاط) ی عەرەبیی بەرانبەر calligrapher ی ئینگلیزی (جواننووس و خۆشنووس) بەکار هێنراون. بە پێی شیکردنەوە و لۆجیکی سیمانتیکی (جواننووس) تەواوتر و لەبارترە چونکە سەر بە هەستی بینینە. هەرگیز بە هەستی ناوەکی وەسف ناکرێت.
لەگەڵ ڕیزم.