رۆمان هونەری دوانەوەیە
بەدران ئەحمەد حەبیب/ نووسەر/ هەولێر
جارێکی تر دێمەوە بۆ باسی رۆمان، بەو دوو نووسینەی زووتر نووسبووم، هەندێک هاوەڵ بڕیان نەشکابوو،
هونەری دوانەوە چییە؟ ئەوەیە مرۆڤ زۆرترین مەبەست لە کەمترین وشە و رستەدا بگەینێ، جارێکیان بەر لە ٢٠ و ئەوەندە ساڵ هاوەڵێک هانی دام رۆمانێک بخوێنمەوە، چووم کڕیم بەڵام نەمتوانی چەند لاپەڕەیەک زیاتر بڕۆم، هەستم بە چیڕەدرێژی و دادڕییەک کرد بێزی هێنامەوە،
زوانی کوردی خۆی زوانێکی مەبەست لەکورتی بڕەوەیە، هەرچەندە چیڕۆک و بەسەرهاتی کۆنی کوردەواری، زوانی گێڕانەوەیان ئاسان و فرەپاتە و درێژەیە، بەڵام ئەم ئاسانی و درێژییە، چێژدەرن چێژبەر نین، ئەوەی رۆمانی ئەوڕۆینەی کوردستان سەیر بکات دەزانێت درێژدادڕێکی تام و چێژبڕە،
چیڕۆک و بەسەرهاتی کۆنی کوردەواری، زوانی گێڕانەوەیان ئاسان و فرەپاتە و درێژەیە، بەڵام ئەم ئاسانی و درێژییە، چێژدەرن چێژبەر نین
بنووسێکی رۆمان، بۆ ئەوەی هونەری دوانەوەی بەهێزی هەبێت، هەر کورتی بڕینەوە بەس نییە، دەبێت کوردیزانێکی پلە یەکیش بێت، چەند رۆمانێکی فەتاحی ئەمیریم خوێندەوە، جوانیی زوان دڵی ئەنگاوتم، بۆیە بۆ کۆچی دوایەی ئەوان لەم دوایانە، خەمبار بووم،
من لێرە، مۆچیاریی بنووسەیلی رۆمانی کوردی دەکەم، ئەگەر کارەیلی بیانییش ناخوێننەوە، با فۆلکلۆری خۆماڵی بخوێننەوە، یان گوێ لە گۆرانیی کۆن بگرن، من یەکبەباری خۆم تەنیا بۆ زوان و هونەری دوانەوە، گوێ لە گۆرانی دەگرم، ئەینا سی ساڵ وێوەترە چێژم لە گۆرانیی کوردی نەکردووە،
میناکێک بۆ هونەری دوانەوە لە گۆرانیی کۆنی کوردی دەهێنمەوە:
“میر حەسەنێ باتینی، عەڤدک چما توو دگری؟
دەرگووشا مە خەلکێ بری”،
پیاوێکە ژنەکەی دەدوێنێ، دەپرسێ ئافرەت (عەڤدک: بەندە)، سوێندت دەدەم بە میر حەسەنی باتینی، پێم بڵێ تۆ بۆچی دەگریەیت، ژنەکەیش دەڵێ خەڵک لانکی ئێمەیان بردووە،
ئەوەی گۆرانییەکە ١١ وشەیە و ئەوەی من ٢٢، تۆ سەیر، درێژدادڕی ئەمەیە،
هونەری دوانەوەی کورتیبڕەوە، لە واتەنیی کوردیدا فرە فرە چێژدەرە، دەڵێ “سم سم کەرە و چنک چنک مەیاسە، سەرم سوڕ ماوە لەی باس و خواسە”،
هونەری دوانەوە، یان (فن الخطابة، فن الكلام، فن السرد)، بەرزترین هونەری ئەم سەردەمەیە
چیڕۆک دەڵێ خەسوێک حەزی نەدەکرد بووکەکەی ئەوەندە رۆن و کەرە بخوات و بەردەوام چاودێریی دەکرد، بووکیش فێڵەزان بوو هەرچۆن بوایە دەستی خۆی دەگەیاند، نکۆڵیشی دەکرد لەوەی کەرەی خواردبێ، رۆژێکیان خەسوو کۆچێکی دەرەوەی ماڵی هاتە بەر، دەیزانی تا دێتەوە وەوی دەست دەوەشێنێ، هات چارەیەکی دۆزییەوە، رێگەی گەیین بە کووپە یان هیزە کەرەی بە هەڕک سواخ دا و رۆیی،
کە خەسوو چوو، بووک سەیری کرد بێتو نێزیک کووپەڕۆن ببێتەوە، شوێنپێی دیار دەبێت، کەرێکی هێنا و بە سواریی کەر خۆی گەیاندە مەبەست،
خەسوو هاتەوە، سەری سوڕ ما و سەری با دا، وتی: “سم سم کەرە، چنگ چنگ مەیاسە، سەرم سوڕ میایە لەی دەنگ و باسە”، نەیدەزانی مەیاس بە سواری کەر خۆی گەیاندووەتە کووپەی رۆن،
بووک ناوی مەیاس بووە، هەندێک کەس بە زاراوەی تر دەڵێن “سم سمی کەرە و چنک چنکی یاسێ”، ناوەکە لێرەدا یاسێ-یە، رەنگە هەر کورتەی مەیاس بێت، بەڵام من ئەوەی لە دایکم بیستبووم ئەویم نووسی، کە زاراوەی لەکییە،
هونەری دوانەوە، یان (فن الخطابة، فن الكلام، فن السرد)، بەرزترین هونەری ئەم سەردەمەیە و لە هەموو بوارێکیشدا، باپیرەیلی ئێمە شۆڕەسواری رچەشکێنی ئەم بوارە بوون و ئێمەی تۆرەمەی سەردەم، بووینەتە مایەی شەرم و فهێتی زوانی کوردی،
