فیلمی “ژیانی بزن”
را: عه‌بدولڕه‌حیم سه‌ره‌ڕۆ/ نووسەر /کەرکووک
فیلمی ژیانی بزن لە ساڵی ٢٠٢٤ لەلایەن بلێسیه‌وه بەرهەم هێنراوە. فیلمەكە بەرهەمێكی هاوبەشی نێودەوڵەتییە و كۆمپانیاكانی هیندستان و ئەمریكا تیایدا بەشدارن. سه‌ربورده‌یه‌كه لە ڕۆمانی ڕۆژانی بزن كە لە ساڵی ٢٠٠٨دا زۆرترین فرۆشی هەبووە لەسەر بنەمای چیرۆكی ڕاستەقینەی نەجیب، كرێكارێكی كۆچبەری هیندی، یەكێكە لەو هەزاران هیندیەی لە سعودیە وەك مەڕداری بزن لە كێڵگە دابڕاوەكانی بیابانەكاندا كۆیله‌ی بە زۆره‌ملێ بوون لەلایەن عەرەبەكانەوە. لەم فیلمەدا پریتڤیراج سوكوماران، جەیمی جان لویس و كەی ئاڕ گۆكوڵ كاراكته‌ری سه‌ره‌كین. تالیب بلوشی، ڕیك ئاپێ، ئامالا پاوڵ و شۆپها مۆهان لە ڕۆڵی پاڵپشتیدان.
فیلمەكە لە ٢٨ی ئازاری ٢٠٢٤ لە سەرانسەری جیهاندا بڵاوكرایەوەو تا ئێستا داهاتی زیاتر لە ١٦٠ كرۆر ڕوپیە كە دەكاتە ١٩ ملیۆن دۆلاری ئەمریكی. فیلمی “ژیانی بزن”، دووەم فیلمی مالایالمییە كە زۆرترین داهاتی ساڵی ٢٠٢٤ی بەدەستهێناوە و چوارەم فیلمی ساڵی هیندستانی باشوورە كە زۆرترین داهاتی بەدەستهێناوە و هەروەها یەكێكە لە زۆرترین داهاتی ساڵی ٢٠٢٤ی هیندستانی باشوور. داهاتی فیلمە هیندییەكان لە ساڵی ٢٠٢٤.
ــ سه‌ركۆنه‌كردنی كولتووری بەكۆمەڵی كۆچهری
فیلمی “ژیانی بزن” هه‌رچه‌نده لێكه‌وته‌ی سیاسی و هه‌ڵای میدیایی ناوخۆو جیهانی گه‌وره‌ی به‌دوای خۆیدا هێنا، به‌ڵام له بنه‌ڕه‌تدا خوێندنەوەیەكی ڕەخنەگرانەیە بۆ ئەو كولتووره ده‌قبه‌ستووه‌ی كە كۆمەڵگەی كۆچهریی سعودی له‌سه‌ری دامەزراوە، هەروەها سه‌ركۆنەكردنی ئەوەی كە لەم كولتوورەدا جێگیربووەو ئەو ڕەفتارانەی كە بەرهەمی هێناوە، كە پێچەوانەی مافەكانی مرۆڤ و هەموو جاڕنامە نێودەوڵەتیەكانن كە مەرجی سه‌ركۆنەكردنەكەن لە بازرگانیكردن بە مرۆڤەوە، سیستمی كاری زۆرەملێ و قۆرغكردن به فریودان و دوورخستنەوە و زەلیلكردن و به سووك روانین بۆ ئەوانی دیكە به‌و پاساوه‌ی كە سەر بە ئیتن و بیروباوه‌ڕێكی تری مرۆڤایەتین، ئەم كۆمەڵگه‌یەی به‌سه‌رخۆیدا داخراوە، نامرۆڤانە و قۆرغكار و هەلپەرستە، نایەوێت لە بەهاكانی كۆیلایەتی ڕزگاری بێت كە لە باوباپیرانیەوە وه‌ك به‌هایه‌كی سروشتی بۆی ماوەتەوە.
ناونیشانی فیلمەكە پرسیاری لۆژیكی دەوروژێنێت: بۆچی فیلمێك لەسەر “ژیانی بزن” بەرهەم بهێنرێت؟ چی سەرنجڕاكێشە لەم ژیانەدا كە بابەتی فیلمێك بێت؟!
بەڵام هەر له ماجه‌رای رووداوه‌كانه‌وه، ده‌بینین كە ناونیشانەكە گۆڕانكارییەك بەدەست دەهێنێت و هەوڵی پێشێلكردنی چاوەڕوانییەكانی بینەر دەدات، بەو پێیەی ڕوون دەبێتەوە كە فیلمەكە لە ژیانی بزنەكە نزیكمان ناكاتەوە، بەڵكو زیاتر نزیكمان ده‌كاته‌وه لە ژیانی دڵتەزێنی دوو كەس لە هیندستانەوە كە هەموو شتێكی خۆیان فرۆشتووه بۆ ئەوەی خەرجییەكانی گەشتكردن بۆ سعودیە بۆ كار پاشەكەوت بكەن، كه‌چی خه‌ونه‌كانیان له بیاباندا زینده‌به‌چاڵكران.
كاركردن لە سعودیە له دوورێ را دڵفریبه، وەك چۆن لە خەیاڵماندا جێگیربووه كە پارە لە هەموو شوێنێكیدا بەردەستە بۆ ئەوەی بە سامانێكی زۆرەوە بگەڕێینەوە بۆ وڵات؛ فاكتەری ئایینی بەربڵاو لە نێوان سعودییەكان وەك هۆكارێكی دڵنیاكەرەوە بۆ گەشتكردن بۆ ئەو خاكە پیرۆزە. ئەو دوو هۆكارە پێكەوە پاڵنەری هیندییەكان بوون بۆ ئەوەی سواری ئەو سەركێشییه بن.
بەم شێوەیە، بە پێچەوانەی ئەوەی كە ناونیشانەكە ئاشكرای كردووە، فیلمەكە دوو ژیانی جیاواز پیشاندەدات: ژیانی بزن و وشتر و مەڕ و ژیانی سێ هیندی و یەك ئەفریقی. فیلمەكە بە پێشكەشكردنی هەردوو ژیانەكە، ئەو ڕەهەندە كارەساتبارانە نیشاندەدات كە لە ئەنجامی جیاوازی نێوان ئاژەڵە كێڵگەییەكان و مرۆڤەكانەوە سەرهەڵدەدەن. ئاژەڵەكان وەك بوونەوەرێك دەردەكەون كە سەر بە پلەیەكی بەرزترن لە هەندێك مرۆڤ، ئەم جیاكارییە كڕۆكی عەقڵی كۆچهری سعودییە.
فیلمەكە ڕووداوی واقیعی دەگەیەنێت لەسەر بنەمای چیرۆكی دوو هیندی كە بەمەبەستی كاری گرێبەست گەیشتوونەتە سعودیە، بەڵام كاتێك گەیشتنە فڕۆكەخانە ئەو سپۆنسەرەیان نەدۆزیەوە كە گرێبەستیان لەگەڵدا كردبوو، چونكە لە ڕۆژی هەینیدا گەیشتوون.. زۆر چاوەڕێیان كرد، هەموو هەوڵەكانیان بۆ پەیوەندیكردن بە سپۆنسەرەكەوە شكستی هێنا. دوای ئەوەی تاریكی كەوت، یەكێك لە دەڵاڵەكانی بازاڕی كۆیلەكان دەرفەتی قۆستەوە و پاسپۆرتەكانیان لێسەندەوە بەبێ ئەوەی ڕێگەیان پێبدات دۆخی خۆیان ڕوون بكەنەوە، فەرمانی پێكردن سواری پشتی ئۆتۆمبێلێكی “پیكاپ” بن و به‌و شەوه بەرەو قووڵایی بیابانەكە بیانبات.
دەڵاڵەكە گەیشتە كێڵگەیەك كە مەڕ و بزن و وشتری بەخێودەكردو بچووكترینی ئەو دوو هیندییەی كە ناوی حەكیم بوو، ڕادەستی خاوەنەكەی كرد، پاشان ڕێگای بەرەو كێڵگەیەكی سەقامگیری دووەم لە ناوەڕاستی بیابانەكەدا بڕی. كە گەیشتە ئەوێ، نەجیب دووەم هیندی بوو دابه‌زی و پاشان ده‌ڵاڵه‌كه لە ناو تاریكی ترسناكی بیابانەكەدا كشایەوە.
لەگەڵ فرۆشتنی ئەو دوو هیندییە، كارەساتەكە دەست پێدەكات، بەو پێیەی فیلمەكە وێنە و ڕووداوەكانی ناشرینترین جۆرەكانی ئیستغلالكردن و كۆیلەكردن و پێشێلكردنی ئاشكرای سەرجەم بنەماكانی جاڕنامەی جیهانی مافەكانی مرۆڤ و ڕێككەوتننامە نێودەوڵەتییەكانی مافی مرۆڤ پیشاندەدات، وا هەست دەكەین فیلمەكە ئێمەی بردۆتەوە بۆ سەدەكانی ناوەڕاست یان بۆ توندترین خولەكانی ئەشكەنجەدان كە ڕژێمە تاكڕەوەكان پراكتیزەیان كردووە.
لە فیلمەكەدا كۆیلایەتی هەموو ڕەهەندە كارەساتبارەكانی له‌خۆگرتووه.. ڕەگ و ڕیشەی لە كولتوری بەكۆمەڵی كۆچهریی سعودیدا دەردەكەوێت؛ دەبینین فرۆشتنی مرۆڤ ڕەفتارێكە لەلایەن ئەم كۆمەڵگە بێ مۆراڵه‌وه قبوڵكراوە، لەگەڵ ناسینی هیندییەكی دیكە كە لە كێڵگەكەدا كاردەكات .چیتر بیری ناچێتەوە كە چەندە لەمەوبەر، وه‌ك رانه مه‌ڕ كه‌وته ناو گه‌له‌گورگ و یادەوەرییەكانی ده‌قیان به‌ست و هەستەكەی مرد، هەموو پەیوەندییەكی بە واقیع و كاتەوە لەدەستدا؛ تەنها بەیانیان دەیزانی چۆن بچێتە دەرەوە بۆ چاودێریكردنی مەڕەكان، بەیانییەك نه‌جیب هەستی بە ونبوونی هاوڕێ هیندیەكەی كرد، پاش گه‌ڕان بینی له دووری لە كێڵگەكە بە مردوویی كەوتووە، جەستەی بەهۆی بەربەستەكانەوە لەیەكتر جیابووەتەوە قه‌ل و داڵ تێی به‌ربوونه، ئیتر شكستی هێنا، بۆیە هه‌ڵهات تا دووچاری هه‌مان چاره‌نووس نه‌بێت.
بیابان بەزەیی بەو كەسانە نایه‌ت كە لە ساتێكی لاوازیدا لە توندوتیژی كۆیلایەتی هەڵدێن ، هەڵهاتووەكان باوەڕێكی بەهێزیان بە خودا نیشاندا، بەڵام توندوتیژی بیابانەكە گرنگی بە ئازارەكانیان نەدەدا، كە… حەكیمی هیندی و خدێری ئەفریقی گیانیان لەدەستدا، لە كاتێكدا نەجیب توانی بگاتە ڕێگاكە. بێهودە هەوڵدەدات سەرنجی شۆفێرانی بارهەڵگرەكان ڕابكێشێت، تا شۆفێرێكی ئۆتۆمبێلی لوكس دەیباتە شار و بەجێی دەهێڵێت تا بە تەنیا ڕوبەڕووی چارەنووسی خۆی ببێتەوە لەكاتێكدا لە لێواری مردن دایە.
بە تەنیا گەیشتە چێشتخانەیەك كە هیندییەكان بەڕێوەی دەبەن دەستیان گرت و چارەسەریان كردو خۆراكیان پێداو دوای سێ مانگ مانه‌وه له زیندانه‌كانی ده‌وڵه‌ت ڕێگەی گەڕانەوەیان بۆ هیندستان ئاسان كرد.
فیلمەكە لە عەقڵی بەكۆمەڵی سعودییەوە هاتووە، عەقڵێك كە هەموو بەهاكانی كۆچهری دەپارێزێت كە وا لە تاكەكان دەكات هەست بكەن كه خۆیان پاكترین و باڵاتریتنی ڕەگەزەكانی ترن، و خەریكی ململانێیەكن بۆ مانەوە، وەرچەرخان بۆ بوونەوەرێكی دڕندە و قێزەون كە ئامادەن كەسانی دیكە بكوژن گەرچی یاساكەیان رێگه نادات. ئەوە كولتوری ئەو كۆمەڵگایه‌یە، كە لەو خاكە سەخت و بێ بەرهەمەدا دەژین و ئایین جگه له دروشمی زه‌ق هیچی لەو بارەیەوە نەگۆڕیوە.
فیلمەكە ئیدانەی كولتوری بەربەری كۆچهری دەكات، كە بە شرۆڤه‌كردنی دەقه‌كان و فەتوای ئایینی كەوتۆتە ژێر گوشاری شه‌رمنده‌یی به چه‌وندین پاساو پاڵپشتی لێدەكرێت و بە ڕێوڕەسم و یاسا پەرستراوەكانی دەرەكی دەشاردرێتەوە كە سەرچاوەكانیان دەگەڕێتەوە بۆ سەدەكانی ناوەڕاست، وەك یاسای سپۆنسەری كە دەست ئازاد دەكات ئەم یاسایە زۆرجار قوربانی و كارەساتەكانی لە نێوان نێر و مێدا بەجێدەهێڵێت، كە تەنها دوای دەستێوەردانەكان لە بەرزترین ئاستدا میدیاكان زۆر چیرۆكی كچان و ژنانی جیاوازیان بڵاوكردەوە ئەو وڵاتانەی كە پێش ئەوەی لەو خاكە پیرۆزە هەڵبێن لە دۆزەخدا ژیاون، بۆیه له‌سه‌ر تاک به تاکی کۆمه‌ڵگه‌ی سعودییه به خۆیاندا بچنه‌وه‌و له ئاسۆگه‌لێکی به‌رفراوانه‌وه ڕوو له گۆڕانکاری و کرانه‌وه بکه‌ن و ره‌خنه‌کان به سینگفراوانی وه‌رگرن؛ نه‌ك هه‌میشه به بیرته‌سکی و هه‌ڵه‌شه‌یی له ڕه‌تکردنه‌وه‌و ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌دا بن.
سه‌رچاوه
ـــ ( Adujeevitam)
ـــ الفلسفة للجمیع.. مجموعة (FB)
ـــ ویکیپیدیا (فلم حیاة الماعز)
