لە فیزیکەوە بۆ میتافیزیک
ڕوناک کاکە محمد/ ئەندازیار و نووسەر/ سلێمانی
بۆ ئەوەی قوڵتر و وردتر و فراوانتر لە ژیان، ڕووداوەکان، مرۆڤ و پێوەگرێدراوەکانی مرۆڤ تێبگەین ؛ پێویستە وێناکانمان قوڵ و فراوان بکەین بە هێندەی ئەوەی ئەمانەوێ تێگەیشتنێکی باشمان بۆ دروست ببێت.
بۆیە ناڵێم تێگەیشتنێکی تەواو چونکە مەحاڵە لە هیچ شتێکی ئەم دونیایە بەتەواوی تێبگەین لە کاتێکدا ئێمە سنوردارکراوین بە عەقڵ و تێگەیشتنێکی مرۆڤانە، هەروەها سنوردار لە تواناکانمان . بۆ ئەوەی بچمە ناو کرۆکی باسەکەوە پێویستە لەو گۆڕانکارییە ڕیشەییەوە دەست پێ بکەم کەبەسەر زانستی فیزیادا هات، لە فیزیای نیۆن یا کلاسیک بۆ فیزیای بڕمەند ( کوانتەم) کە بەدواشیدا فەلسەفەی پاڵپشت بە فیزیاش پشکی لەو گۆڕانکارییە بەرکەوت ، هەروەها تێڕوانینیش بۆ میتافیزیک و بانسروشت بەهەمان شێوە گۆڕدرا .
زۆربەی ئەوانەی کە بەدرێژایی مێژوو لە سەر مرۆڤ و گەردوون قسەیان کردووە بە جۆرێک لە جۆرەکان لە مەیدانی فیزیا ، بیرکاری ، ڕوحانیەوەیەوە هاتوون
زۆربەی ئەوانەی کە بەدرێژایی مێژوو لە سەر مرۆڤ و گەردوون قسەیان کردووە بە جۆرێک لە جۆرەکان لە مەیدانی فیزیا ، بیرکاری ، ڕوحانیەوەیەوە هاتوون، بە کەمی هەن کەلە دەرەوەی ئەو چوارچێوانەب . بەنمونە فیساگۆرس بهێنینەوە کە فەرموویەتی : جیهان ژمارە هەڵیئەسوڕێنێ . ژمارە بە مانای ژمارەی پەتی(….. ١٫٢٫٣٫٤٫٥ ) نا ؛ ەڵکو زیاتر بەمانای گۆڕاو(متغییر) و پەیوەندی گۆڕاوەکان پێکەوە، کە پێی دەڵێین هاوکێشە. یا سەبارەت مرۆڤ فەرموویەتی: هێزی ڕوح هەڵبژێرە بەسەر هێزی جەستەدا ،
ڕەنگە ئەمە بە بابەتێکی ئەستەم بێتە پێش چاو! بەتایبەتی کاتێک شتێکی نوێ دەبیستی کە پێشتر هیچ زانیاریەکت لەبارەیەوە نەزانیوە و ڕەنگە بە یەکێک لە تابۆکانی بیرکردنەوەشتی لێ بێت .
ئەو بابەتەی کە لێرەدا ئەمەوێ باسی بکەم ئەوەیە کە چیتر نەنگییە لە ناو چوارچێوەی دونیای ماددی(فیزیک) بمێنینەوە! پێویستە لە زۆربەی بوارەکان ڕوو وەرچەرخێنین بۆ جیهانی وزە، تەنانەت باوەشی بۆبکەینەوە . کە ئەکرێ بۆ تێگەیشتن بە میتافیزیک ناوی ببەین،
ئێستا ئێمە لەم جیهانە فیزیکیە کە هەست بە بوونی خۆمان دەکەین، ئەگەر بۆ ساتێک چاودابخەین و وێنای جیهانێکی تر بکەین کە ماددی نییە و هیچ یاسایەکی دونیای فیزیکی نایگرێتەوە هەروەها ئەو یاسایانەی لەوێ بەرکارە لەگەڵ ژییری ئێستاماندا ناگونجێ و کاتێک چاومان کردەووە هەر بەڕاستی لەو جیهانە میتافیزیکیەداین!
کەواتە هەر لە ئێستاوە من و تۆش پێویستە وێنای جیهانێکی وابکەین کە تەنها فەزای شەپۆل و ئەلکترۆن و نیوترۆن و پرۆتۆننن و ئێمەش خۆمان بەشێکین لە و فەزایە
ئەمە ڕەنگە بڵێی مەحاڵە بەڵام ئەو مەحاڵە هەر لە سەردەمی ئەنیشتاین و وارنەرهایزنبێرگ و ماکس پلانکەوە بوویە ڕاستی کاتێک بنچینەی فیزیای بڕمەند ( کوانتەم)یان دانا ( میکانیکی کوانتەم) .
ئەو سەردەمەی مایکل فارادای باسی پەیوەندی نێوان هێزی موگناتیسی کرد لەگەڵ هێزی ئیلەکتریکی کەس تێبنەگەشت و بەو جۆرە وەریاننەگرت، کە گۆڕانێک دروست بکات تا پەنجا ساڵ دوای ئەو ماکسویل و هێرتز هاتن هاوکێشەکەیان داڕشت و فارادایان سەربڵندتر کردەوە .
کەواتە هەر لە ئێستاوە من و تۆش پێویستە وێنای جیهانێکی وابکەین کە تەنها فەزای شەپۆل و ئەلکترۆن و نیوترۆن و پرۆتۆننن و ئێمەش خۆمان بەشێکین لە و فەزایە! ڕەنگە وەک فارادای لێمانتێنەگەن بڵێین ئێمە لە جیهانێکی واداین، بەدەر لەوە لەم ساڵانەی دوایی بە هۆی دیاردەی ( NDE) ئەزموونەکانی نزیکبوونەوە لە مردن زۆر لێکۆڵینەوە لە سەر بەردەوام بوونی ئاگایی مرۆڤ کراوە و دەکرێ لەپاش مردنی جەستەیی مرۆڤ! کەواتە ئێمە بەجەستە و ڕوحیش هەر لەو جیهانەداین، کە ڕەنگە هەرگیز وێناشمان نەکردبێت
