شێوەکار ئاشتی گەرمیانی : ئێستا تابلۆکان زۆریان لاسایی کەرەوەن، واتای هزری کەمترە
ئامادەکردنی غ. حەسەن
بۆ کەم قسە لەبارەی هونەری شێوەکاری کوردی دەکرێت و ئامانج و پەیامی ئەم هونەرە لەچ قۆناغێکە، هونەرمەندی کورد بە چ ڕێباز و شێوازێک تابلۆ دەکێشێت، چۆن لەنیوان دوو کەلتووری جیاواز و رێبازە هونەرییەکان کار دەکات و چەندین پرسیاری دیکە. هونەرمەندی شێوەکار (ئاشتی گەرمیانی) وەڵامی ئەم پرسیارانەی داینەوە و ڕاشکاوانەش بۆچوونەکانی خستە ڕوو:
یەکەم: دەمانەوێت بە پرسیارێکی ئاسایی و ناسین و ئاماژە بە کارە هونەرییەکانی شێوەکار (ئاشتی گەرمیانی) دەست پێ بکەین، ئێمە لێمان پرسی و ئەویش وەڵامی دایەوە:
لەساڵی ١٩٦٥ لە شاری کەرکوك لەدایك بووم ، قوتابخانەی سەرەتایی و ناوەندیم لەکەرکوك تەواوکردوە، ١٩٨١-١٩٨٦ پەیمانگای هونەرە جوانەکانی شاری سلێمانی بەشی پەیکەرسازیم تەواو کردووە، ئەکادیمیای هونەرەجوانەکانی شاری بریدا – هۆڵەندام تەواوکردووە.
ئه‌ندامی هونه‌رمه‌ندانی کوردســــــــــــــــــــتانه، ئه‌ندامی نه‌قابه‌ی هونه‌رمه‌ندانی عێراقی، ئەندامی سەندیکای هونەرمەندانی کوردستان، ئه‌ندامی سه‌ندیکای ڕۆژنامه‌نووسانی کوردستان، ئه‌ندامی هونه‌رمه‌ندانی ڕۆژئاوای هۆلــــــــه‌ندا ئه‌ندامی ART IN ACTION له شاری رۆتردام ..
هۆلـــــــــــه‌ندا
ئه‌ندامی AIDA NEDERLAND له شاری ئه‌مستردام. هۆله‌ندا
ئه‌ندامی K.I.A له شاری بریدا ، هۆله‌نـــــــــــدا
ئه‌ندامی هونه‌رمه‌ندانی شاری رۆزنداڵ، هۆله‌ندا.
ئەندامی ناوەندی فیدراسیون و ڕەوەندی کوردستانییە، ئەندامی کەی جی لۆبی سەنتەری جینۆسایدە لە هۆڵەندا، ئەندامی ڕۆژنامەنووسانی نێودەوڵەتییە،
1999 دبلۆمی H B هونه‌ری له شاری بریـــــــــــــــــــــــدا ی هؤله‌نــدا وه‌رگرتووه. تاوەکو ئێستا ١٨ پێشانگای تایبەتی و بەشداریشم لە پتر ٦٠ پێشانگای هاوبەشی لەکوردستان و دەرەوەی کوردستان کردووە.
دووەم: پێتان وایە مێژووی هونەری شێوەکاری کوردی لە کەیەوە دەست پێ دەکات و ئەم هونەرە چەند پەیوەندی بە مێژووی کۆنی کوردی و ناوچەکە هەیە؟
من پێم وایە وەکو هونەر و ناوی هونەری کوردی لە کۆتایی شەڕی جیهانی دووەمەوە سەری هەڵداوە، بەڵام پێشتر ئەگەر کارێك کرابێت وەکو وەستا و دەستڕەنگینی و شارەزا ناویان بردووە، چونکە لەزۆربەی شارەکانی کوردستان وەکو کەرکووك و کۆیە و هەولێر، یان سلێمانی و لە ڕۆژهەڵاتیش وەستای قەڵا و گۆمەز و دیواربەندییەکان کە هونەری ئارابسکی پێ دەڵێن بەناوی وەستای لێهاتووی ڕۆژهەڵاتییەوە تۆمارکراوە ئەوە بێجگە لە وەستاکانی دروستکردنی گۆزە و دیزە بە قوڕی سوور، کە مەغۆلییەکان و وەرگیراوەی چینییەکان هاتوونەتە ناوچەکە بەتایبەتی لەناوچەی گەرمیان پاشماوەی ماوەتەوە، لەگەڵ ئەوەش کاری دەستکرد لەکەلتوورەکانی ناوچەکەمان بەکاری دەستی لەقەڵەم دەدرا، شتێك نەبووە بەناوی هونەرەوە، بەڵام شتێك هەبووە بەناوی کاری دەستی و جوانکار و پێداویستییەکانی ژیان، کە پڕن لە داهێنان و جوانکاری کەلتووری کوردەواری.
سێێەم : تۆ بە چ ڕێباز و تەکنیک و فۆرمێک کار دەکەیت، بۆچی ئەم ڕێبازەت لا گرنگە کە ئێستا کاری پێ دەکەیت؟
من سەرەتا وەکو قوتابییەکی ئەکادیمی و ڕێبازی ئەکادیمی خۆم پەروەردە کردووە، دواتر بەپێی ئەزموون و کات و ڕووداوەکان شێواز و پێویستی کاتەکە شێوەی کارەکانم گۆڕانکاری بەسەردا هاتوون، بەتایبەتی کۆچکردن لە کوردستانی عێراقەوە بەرەو ئەوروپا. زۆر جار بەپێی پرۆژە هونەریەکە قوتابخانە هونەریەکە سەرهەڵدەدات و ئەو قوتابخانەیە ئەگەر ڕیالیستی و ڕیالیزمی، یان ئابستراک، یان دەربڕینخوازی یان سوریالیزم بێت ئەوا ئەو پرۆژەیە و ئەو کارانە لەو قوتابخانەیەدا خۆی دەبینێتەوە . گرنگە بۆ هونەرمەند بەزۆربەی قوتابخانە هونەریەکاندا بڕوات و تاقیان بکاتەوە.
زۆر گرنگە هونەرمەندی شێوەکاری ئەگەر لەهەر بەشێکدا کار بکات دەستبەرێت بۆ هەموو ڕێباز و قوتابخانە هونەرییەکان و تاقیان بکاتەوە
چوارەم: پێتان وایە هونەرمەندی شێوەکاری پێوستە و دەبێت هەموو ڕێبازە جیاوازەکان شارەزا بێت و کاری پێکردبێت؟
زۆر گرنگە هونەرمەندی شێوەکاری ئەگەر لەهەر بەشێکدا کار بکات دەستبەرێت بۆ هەموو ڕێباز و قوتابخانە هونەرییەکان و تاقیان بکاتەوە، چونکە بێگومان ئەوەش ئەزموونی دەوێت، واتە لە کارکردنێکی زۆر و تاقیکردنەوەی کەرەستەکان ئەو قوتابخانەیەش دەبێتە بەشێك لە پرۆژەکان .
پێنجەم : لە کوێ سوود لە ڕێباز و توانای هونەری شێوەکاری بیناسازی وەردەگریت، بە چ هونەرمەندنێکی بیناسازی سەرسامی و بۆچی؟
مرۆڤ کاتێك دەچێتە نێو دەریای هونەر و خوێندنەوەی هونەرییەوە بێگومان بناغەیەك هەیە و ڕێگەیەك هەیە بۆ خوێندن و تاقی کردنەوە و کارکردن وەکو پراکتیکی، وەکو تیۆریش بەهەمان تەریب دەبێت قوتابی، یان مرۆڤەکان ئەو خوێندنەوە و دیدەییان هەبێت، من خۆم دیدە لەو تەکنیک و هونەری شێوەکاری بینایی وەر دەگرم کاتێك دەمەوێت بیرو هزرم فراوانتر بکەم وەکو تەکنیك، بەڵام من خۆم چۆن ئەو هونەرە گرێ دەدەم بەمۆرکی تایبەتی خۆمەوە ؟ ئەوە هەنگاوێك بووە هەر لەسەرەتاوە چاوم لێگرتووە، بەتایبەتی هونەرمەندە ئەمەریکییەکان و کەنەدییەکان . لەهەشتاکان لەڕێگای کوراسە و پەرتووك و وێنە کاغەزیەکانەوە، سەرچاوەیەك بووە بۆ دەوڵەمەندکردنی هونەرەکەم.
شەشەم: ئایا پێتان وایە (چاو / بینین ) لە پێشخستن و پەرەپێدانی هونەری شێوەکاری پێش (عەقڵ/ بیرکردنەوە) بکەوێت، یان بە پێچەوانەیە؟
بینین و چاو لێگرتن و دیدە. سەرەتا و هەنگاوی یەکەمە بۆ تێرکردنی مێشك، هەر چاوە جوانیەکان وەردەگرێت دواتر مێشك دەیکاتە فۆرمێك، بۆیە بە ڕای من هونەرمەند چەند دەبێت بیر بکاتەوە سێ ئەوەندە دەبێت چاو بگێڕیت بە سروشت و جوانی و وێنە و لەشولاری مرۆڤ و ئاژەڵ و دەریا و هەندێك وێنەی تر، کە ڕووداوەکانی سەردەمن. بەو دیدانە فۆرم لەدایك دەبێت لە ڕێگای مێشکەوە.
حەوتەم: چەند سوود لە تیۆری دەروونی و کۆمەڵایەتی و لێکدانەوەی خودی مرۆڤ، بۆ بەرهەمهێنانی تابلۆیەی هونەری وەردەگرن ، مرۆڤ پێکهاتەیەکی ئاڵۆزە، ئایا پێتان وایە تابلۆ دەبێت وەکو مرۆڤ ئاڵؤز بێت، یان بەپێچەوانە سادە دەبێت؟
لەڕابردوودا تابلۆیەك بە چەندین شێوە خوێندنەوەی بۆ دەکرا و هونەرمەندەکانیش کارێکی هونەریان ئەنجام دەدا کە دەربڕین لە چەندین بیرۆکە و فۆرم بکات
جیاکۆمیتی هونەرمەندی پەیکەرساز لەسەردەمێك چارەسەری نەخۆشییە دەروونیەکانی لە ڕێگای پۆرترێتی پەیکەرەوە دەکرد، زۆر جار گەر دەتەوێت پرۆژەیەك یان کارێك بۆ ڕووداوێك وەکو کیمابارانکردنی کوردستان یان جینوساید بکەیت پێویستت بەو جیهانە دەبێت بە خەیاڵ و وێنە و مۆسیقاوە، تاوەکو تەواو بکوڵێیت لەنێویدا تاوەکو بابەتێك لەدایك دەبێت، کارەساتەکان ئاڵۆزن. بەڵام هونەرمەند دێت لەپانتایەکی بچووکدا کۆیان دەکاتەوە، یان بەهێڵ و دوو هێڵێك باس لەو ڕووداوە مرۆڤییە یان کۆمەڵایەتییە دەکات. هونەرمەند دەبێت هەردەم بارە دەروونییەکانی کۆمەڵگا بناسێت و تێیدا ژیابێت، بۆ ئەوەی گۆڕانکاریەکانی دەموچاو لە ئان و ساتدا بنەخشێنێت.
هەشتەم: هێل و ڕەنگ و جووڵە و بیرۆکە لەنێو تابلۆدا چۆن کاریگەریی لەسەر بینەر دروست دەکەن؟
پێش ئەوەی هونەرمەند دەست ببات بۆ داڕشتن بێگومان هێڵکاری دەکات بۆ فۆرم و تاکەکانی نێو کارە هونەریەکە تاوەکو بتوانێت کاریگەریەك بدۆزێتەوە ببێتە جێگەی سەرەنجی بینەر چ لە جوڵەدا بێت یان ڕەنگ و چەقی بینین، ئەو خاڵە کامەیە، کە تۆ چاوی بینەری پێ سەرەنج ڕاکێش دەکەیت ! ئەوە گرنگیەکی بەهێزە و ئەرکی هونەرمەندە بۆ دروستکردنی ئەو چەقە سەرەنج ڕاکێشەرەیە.
نۆیەم : ئەم سەردەمە سەردەمی سادەیی و بەئاسان تێگەیشتن لەدەق و وێنە و خێرا گەیاندنی پەیام و مەبەستە، ئایا پێتان وایە هونەری ئێستا بە پێچەوانە کار دەکات، یان وەکو زانستەکانی دیکە بەرەو سادەیی لە گەیاندن و پەیوەندیکردن دەچێت؟
لەڕابردوودا تابلۆیەك بە چەندین شێوە خوێندنەوەی بۆ دەکرا و هونەرمەندەکانیش کارێکی هونەریان ئەنجام دەدا کە دەربڕین لە چەندین بیرۆکە و فۆرم بکات، لەگەڵ ئەوەشدا خەڵکەکەش پێویستیان بەو وتوێژ و لێکۆڵینەوەیە هەبوو، بەڵام بەهۆی گۆڕانکاری سەردەم و تەکنەلۆژیاوە هونەر باڵی بۆ سادەیی و ساکاری و هێما ناوە، لە ئێستا چاو گرنگی زیاترە وەکو بیر و هزر، کاتێك ئامێر و تەکنەلۆژیا ژیانی ئاسان کردۆتەوە .ئاوهاش هونەر و کەلتوور لە شێوازێکی سادە و ساکاردا دەڕوات
لەدەرەوەی وڵات کە ساڵی ڕابردوو لە بەرشەلۆنە نمایشێکم کرد دیدەی زانیانی جینۆسایدی ڕاکێشا
دەیەم : لە دواین پڕۆژەتدا چ چەشنە کاریکت بەرهەمهێناوە و بۆچی، ئایا پێتان وایە ئەم ئەزموونە دەوتانێت تایبەتمەندی بەکارەکانی تۆ ببەخشێت، یان خێراتر کاریگەریی لەسەر بینەر دروست بکات؟ بۆچی؟
من هەردەم گەڕۆکم بەدوای تەکنیکی نوێ و کەرەستەی نوێ و من بەدوای تاقی کردنەوە هونەریەکانم، بۆیە لەدوا پرۆژەم کە لە ٢٠٢١ وە دەستی پێکردووە بە شێوازێکی نوێ نزیك لە ڕیالیستی دەربڕینخوازی پتر لە ٥٠ کاری هونەریم ئەنجام دا لەسەر کەنفاس بە ڕەنگی ئەکریلیك وە بەشێوازێکی تایبەت کە لە ئەمەریکا و کەنەدا ناسراوە ، ئەو کارانەم لە سێکۆنفرانس نمایش کرد، لە کوردستان کە جەنابی سەرۆك بارزانی پێشانگاکەی کردەوە لە هۆڵی مامۆستا سەعد عبداللە و بەسەرپەرشتی وەزارەتی کاروباری شەهیدان و ئەنفالکراون بوو، کۆنفراسی کوردانی فەیلی و دواتر لە زانکۆی بەرشەلۆنە ئەو کارانە تایبەت بوون بە کۆمەڵکوژی و جینوسایدی میللەتی کورد، بێگومان ئەمە کاریگەری تەواوی هەیە لەسەر بینەر، یەکەم لەدەرەوەی وڵات کە ساڵی ڕابردوو لە بەرشەلۆنە نمایشێکم کرد دیدەی زانیانی جینۆسایدی ڕاکێشا، دووەم کارکردن لە دۆسیەی جینوسایدی کوردستان ئەرکێکی نیشتیمانی و نەتەوەیییە.
یانزدەم: زمانی تابلۆ زمانێکی جیهانییە، لەنێو ئەم جیهانیبوونە چۆن دەتوانی بوون و هەبوونی خۆماڵی و ڕەسەنایەتی و کەلتووری نەتەوەیی بپارێزرێت؟ واتە لەو ململانێ جیهانی و خۆماڵییە هونەرمەند دەبێت چی بکات و تۆ چیت کردووە؟
م
ن هەردەم باوەڕم بەوە بووە کە لە ڕێگای هونەر و تابلۆکانەوە پەیامی سیاسی و کەلتووری و ڕۆشنبیری دەگاتە چاوی بینەرانی جیهانیی ، و باوەڕم وایە خەڵک لە ئێستا دوور دەکەونەوە لە سیاسەت، باشترین ڕێگە بۆ ناساندنی کەلتوور و کێشەی کوردستان هەر هونەر و بەشەکانێتی و ئەو نمایشە کەلتووریانەیە، کە بینەری کوردستان و دەرەوەی کوردستان تاموچێژی لێ ببینن، هەر لە ڕێگای هونەرەوە مرۆڤ دەتوانێت زمان و کەلتوور و کەڵچەری نەتەوەکەی بناسێنێت بە جیهانی درەوە و خەڵکی جیهانیش ئەو هونەرەیان دەوێت کە باس لە فرە چەشنەکانی نەتەوەکەی بکات، لەبابەتی ململانێ بەڕاستی دەبێت هونەرمەند دوور بێت لەهەموو کێشە سیاسی و لابەلایەکان و دەبێت خۆی بپارێزێت تاوەکو پریشکی ئەو کێشانە ڕێگە لە داهێنان و بیر و هزری نەکات، هونەرمەند سەفیری وڵاتەکەیەتی بۆ پیشاندانی وێنەیەکی جوانی کوردستان، نەك خۆی بە کارێکەوە سەرقاڵ بکات، کاریگەری لە کەسایەتی و هەنەرەکەی هەبێت.
ڕێگای هونەرەوە مرۆڤ دەتوانێت زمان و کەلتوور و کەڵچەری نەتەوەکەی بناسێنێت بە جیهانی درەوە و خەڵکی جیهانیش ئەو هونەرەیان دەوێت کە باس لە فرە چەشنەکانی نەتەوەکەی بکات
دوانزدەم : هونەری سەر دیوار، هونەری تابلۆ و ڕازاندنەوەی هۆڵی نێو ماڵ، دیواری هۆڵە گەورەکان، ژووری میوانداری، شەقامی گشتی بە کاری هونەری پەرەی سەندووە، پێتان وایە ئەمە وەکو لە هونەری کلاسیکی ئەوروپایی هەبوو، هەمان توانا و شێواز و فۆرمی هەیە، یان بەشێوزی جیاواز دەکرێت؟.
من پێم وایە دوو جۆر کاری هونەری یان پتر هەیە کە مرۆڤ کاری لەسەر دەکات ، یەکەمیان پیشەییە دەستڕەنگینییە ، یان هونەرمەند بەمانای وشە کە ژیانی تەرخان کردووە بۆ هونەر، ئەو هونەرەی کە داهێنان و تازەگەری و دووبارە بوونەوەی تێدا نییە ، بەڵام کاری پیشەیی یان جوانکاری ئەو کارەیە کە زۆریان جوانکاریین و بۆ ڕازاندنەوەیە ئەوەش بەهای خۆی هەیە، بەڵام وشەیەك بەناوی هونەرمەند و هونەر ئەو کارانەن کە دووبارە بوونەوەیان ئەستەمە و مانایەکی پڕ بەها و هزری تێدایە، یان ئەو مۆدێل و پۆرترێتە جارێکی تر دووبارە نابنەوە ، ئەو کارانەش کە بازرگانی یە چ دیواربەندی بێت یان ساڵۆن و هۆڵ و مۆتێل و باخچە ، بۆیە ئێمە ماناکان و وشەکانمان تێکەڵ کردووە، هونەرمەند وشەیەکی پلە بەرزی مرۆڤایەتییە ، بەڵام وەستاو دەستڕەنگی پیشە و کارێکی ترە کە ئێمە تێكەڵمان کردوون .
جیاوازی کەلتوور و تێگەیشتن و جێبەجێکردن زۆر جیاوزە وەکو ئەوەی لە کیشوەر و ناوچەکەی ئێمە هەیە، لە ئەوروپا لەهەندێك جێگە پێگەی هونەریەکەی خۆی پاراستوە
جیاوازی کەلتوور و تێگەیشتن و جێبەجێکردن زۆر جیاوزە وەکو ئەوەی لە کیشوەر و ناوچەکەی ئێمە هەیە، لە ئەوروپا لەهەندێك جێگە پێگەی هونەریەکەی خۆی پاراستوە بەڵام بە شێوازی ٣ دی کار دەکرێت یان قوتابخانە جیاوازەکان، ئەوان دەست دەبەن بۆ کەرەستەی زیندووی سروشت و جوانکاری تێدا دەکەن، بەڵام لای ئێمە کۆپی وێنە سروشتییەکان لەلا دیوارێك دەکەینەوە یان پەنا بۆ کاری پۆستەری دەبەین یان پۆرترێتەکان گەورە دەکەینەوە. جیاوازی گەلێك زۆرە چ لەم سەردەمەدا یان لەسەردەمی کلاسیکی کۆنیشدا .
سێنزەم : ڕەخنە یەکێکە لە هونەر گرنگەکانی پێشکەوتن، پێتان وایە لەبەر نەبوونی ڕەخنەیەکی جدیی وەبەرهێن، هونەری شێوەکاری لەقەیران و وەستانە؟
خۆی ڕەخنە بناغەی دروست بوونە ج لە هونەر یان لە ئەدەب و ڕۆشنبیری ، هەرکات ڕەخنە هەبێت هونەرمەند بێت یان ڕۆشنبیری سەرکەوتوویی تێدا بەدی دەکەیت ، بەلام لەنەبوونی ڕەخنەو ڕەخنەگر بەربڵاوی وە بێ سەرو بەری ڕوو دەدات ، هەروەکو ئێستا کە دەیبینین لای خۆمان بەکەیفی خۆیان ووشەڤ زیاد دەکەن و ڕستە دەگۆڕن ، لە هونەریشدا ئەو دیاردەیە هەیە کە لا دەدەن لە بنەمای ئەکادیمی و زانستی هونەری ، ئێمە وەکو میللەتی کورد ڕەخنەگری ئەکادیمی و زانستیمان کەمە ، بە پەنجەی دەست هەژمار دەکرێن ، وە ئەکادیمی پەیمانگاو زانکۆکان گرنگیان بە ڕەخنەگر نەداوە ، ئەستمە بەڕێوبەری کۆلیژێك یان پەیمانگایەك پڕ ئەزموونی هونەری و هونەرمەندو پسپۆڕی هونەرکە نەبێت و بەڕێوەبرێك بێت ، ئیدی چۆن بیر لە ڕەخنە و ڕەخنەگرێتی دەکاتەوە ! زەحمەتە بەشێكمان نەبێت لەو بوارەدا ، بۆیە لە ئێستادا گۆرەپانەکە پان و پۆڕەو بەکەیفی خۆیان شی کردنەوەی ناتەندروستی ئەنجام دەدەن ، وە هەرکەسێك بەناو نوسەریش بێت خۆی لە ڕخنەدا بدۆزێتەوە .. وە لەهەمووی گرنگتر ئەوەیە کەس سازش بۆ ئەوتر ناکات ئەگەر ئەکادیمی بێت یان نا ئەکادیمی .. ڕخنە قوتابخانەیەکی تایبەتە و لەسەر بناغەی زانست و تێگەیشتنو ئەزموون و شارەزایی و سەلیقەیی پێك دێت ، نەك هەموو سەرنوسەرو ڕۆژنامەوانێك خۆی بە شارەزایی هونەر بزانێت و بەکیفی خۆی لێ ی دابدڕێت !
دەبێت بەردەوام بەسوود وەرگرتن لە ڕەخنەی کەسانی شارەزا نەك وشە دووبارە بوونەوە، یان شتێك کە مەحاڵ بێت بکرێت
چواردەم: تۆ ئەگەر ببیتە ڕەخنەگرێکی کارا و بەکردەوە، لە کوێ ڕەخنە لەکارەکانی خۆت دەگری و پێتان وایە پێویستیتان بە ئەزموونی دیکە هەبوو؟
من زۆر جار لەم تەمەنەدا دوو دڵم لەکارێك، یان پلانێك ئەگەر تەواو پێ نەگەیشتبێت و من هەردەم خۆم بەراود دەکەم، یان بۆچوونی جیاجیا وەردەگرم بۆ پلانەکان و کارەکان، بەڵام هەندێك جار پرۆژەکە وا دەخوازێت یان جێگە و کەرەستە و ئیماکنیەت هەژاری بەکارەکەمەوە بەدیار دەکەویت. لەگەڵ ئەوەشدا هەر دەبێت بەردەوام بیت، بەڵام بەسوود وەرگرتن لە ڕەخنەی کەسانی شارەزا نەك وشە دووبارە بوونەوە، یان شتێك کە مەحاڵ بێت بکرێت. من تا ئەو تەمەنەش دەگەڕێم بەدوای ئەزموونەکان و تاقیکردنەوەکان و ئەو بابەتانەی کە شاراوەن و بەرچاومان نەکەوتوون، ئەگەر گەشت بکەیت بە وڵاتان و گەڕان بەدوای شاراوەکان ئەو ئەزموونانە هەرماون و زۆرن و کۆتاییان نایەت.
پازدەم : هونەری وەکو ژیانی کۆمەڵایەتی پڕە لە ڕگەز و سێکس، نەتەوە، کەلتوور، ئایین و ،شتی قەدەغە، پێتان وایە هونەری کوردی توانیویەتی بەرجەسەتی شتە قەدەغەکراوەکان لەنێو هونەرەکە بکات، ئەگەر کراو، چۆن، ئەگەر نەکراوە بۆچی؟
ناکرێت ئێمە خۆمان بەراورد بکەین چ بە وڵاتانی دەوروبەر، یان دەرەوە، لە زۆر ڕوانگەوە لە ئەوروپا مۆدێکی ئافرەتێک، یان پیاوێك بە بێ جل و بەرگ دەبێتە مۆدێل بۆ وێنە کێشان لای ئێمە ئەوە قەدەغەیە، یان لەزۆر جێگای کوردستان ئێستاش پەیکەر بەناوی بتەوە دەستنیشان دەکرێت ، یان هونەری بالیە و وێنەی سێکسی لەنێو کارێکی هونەریدا نەشیاوە، زۆر لە گەنجان یان هونەرمەندان ئەو هەوڵەیان داوە بەڵام لە کۆتایدا سەرکەوتوو نابن بەهۆی بارە کۆمەڵاتییەکەوە، هەم لەڕووی ئاینییەوە سنووردارە و هەم لەڕووی کەلتووری جیاوازە قبووڵکراو نییە ، بۆیە زۆر هونەرمەند بێ هیوادەبن و ژیانی هونەریان سنووردارە و تووشی باری دەروونی دەبن زۆر جار لەخەیاڵدا وێنەیەکی جوانت هەڵبژاردە کردووە کەچی جێبەجێ کردنی زەحمەتیەکی زۆری هەیە بۆیە ناچار وازی لێ دەهێنیت، شتێکیش هەیە ئەوەیە ئێمە ئەوەندە کاریگەری سیاسی و ئاینیمان لەسەرە کەمتر دەست دەبەین بۆ کاری تیاترۆی یان دیسکۆتیك و فەنتازی جوانیمانی، هەر بۆیە جیاوزیمان زۆرە و بەهۆی کەلتوورەکەی ڕۆژهەڵاتییەوە ناتوانین هەموو سنورەکان واڵا بکەین بەسەر هەموو بەشە هونەریەکاندا.
شتێکیش هەیە ئەوەیە ئێمە ئەوەندە کاریگەری سیاسی و ئاینیمان لەسەرە کەمتر دەست دەبەین بۆ کاری تیاترۆی یان دیسکۆتیك و فەنتازی جوانیمانی
شازدەم:: لەبەرچی کورد خاوەنی ڕێبازێکی تایبەتی هونەری تایبەت بەخۆی نییە، ئەم نەبوویەش هانی دەدات چاولێکەر بێت، کێشەکە لەچییە؟
میللەتی کورد هیچ کات گەلەری و مۆزەخانە و بینالە و هۆڵ و پێشانگای بەردەوامی نێودەوڵەتی نەبووە و هیچ کات وەزارەتی ڕۆشنبیری یان دەزگا فەرمییەکان نەیان توانیوە بیر لە پرۆژەیەک بکەنەوە کە جیهانی دەرەوە بەناوەوە ببەستەنەوە لەڕووی کەلتووری و هونەریەوە، نەمان توانیوە ئێمە ئەرشیف و ببیبلۆگرافیا و دیکومێنتاری هەموو هونەرمەندان و کارە هونەرییەکان بپارێزین و بیانناسێن بە ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان، لەهەمان کاتدا بەهۆی ناڕێکی ئیدارەدانی وڵات دیکومێنتاری لەسەر تۆڕی ئەنتەرنێت و سوسیال میدیا دیجیتاڵی مێژوو، کارە هونەریەکانمان نەکردوە ئیدی چۆن ئێمە ببین بەخاوەن ستایل و مۆرکێکی تایبەت و کارە هونەرییەکان کۆ بکەینەوە، ئەوەی کە کردوومان لەسەر هونەر بەگشتی و هونەری شێوەکاری هونەرمەندان هەوڵی تاکە کەسییە، کە نە حکومەت پشتگیری دەکات و سپۆنسەر و نە ڕێکخرزوەکان، تەنانەت سەندیکای هونەرمەندانیش خۆی بەخاوەن ئەو پرسە گرنگە نازانێت.
حەڤدەم: کە وێنەی ژینگەیەکی کوردی، دەبینم هەست دەکەم پەیامی هونەری چاکتر دروست دەکات. کەچی بەپێچەوانە ئێستا ئەم بایەخە کەم بۆتەوە لەبەر چی؟
دەبوایە ئێستا لە هەولێر بازاڕێکی گەورە یان لە مۆڵەکان یان شارەوانی چەندین جێگای وێنە کێشان و نمایسی تابلۆی جیاجیای ئامادە بکردبایە و دەبوایە هەوڵیك بۆ ئەوە بدرایە کە گەشتیاران بەرەو ئەو وێنەیە ببەن کە دەربڕین لەو تابلۆیە بکات کە سروشتی کوردستانە، بەتایبەتی وێنەی چیاو سروشتی دڵڕفێنی کوردستان یان وێنەی گوندو جلوبەرگ و زۆر شتی تر، کە مارکێتی بۆ بکردبایە، ئێمە بەڕواڵەت و شێوە لەپێشەوەی زۆر وڵاتانین وەکو ئۆتۆمۆبیل و خانوو و فەنتازی جل و بەرگ و پرۆتۆکۆلی، بەڵام لەبابەتی جێگە گرنگەکان وەکو مۆزەخانە و سەنتەری مونومێنتی جینوسایدی نێودەوڵەتی پاشەکشەمان کردوە . لەمودێل لە پێشەوەی لوبنان و میسر و بەغدا و زۆر جێگاین، بەڵام لە دامەزراوەی مێژووی و کەلتووری زۆر دواکەوتوین، هاندانی هونەرمەندان بۆ بوونی وێنەی سروشتی کوردستان و ژینگەی ئێستا کەمتر بایەخی پێ دەدرێت و نابێتە عادەت.
هەژدەم: : کاتی خۆی بیرکردنەوەی چینایەتی و کۆمەڵایەتی کاریگەریی ڕاستەوخۆیان لەسەر بەرهەمی هونەری شێوەکاری هەبوو، لەم سەردەمدا ئەم کاریگەرییە کەمتر بەدیار دەکەوێت.، ڕوتکردنەوەی تابلۆ لە فکر، بەواتای مرداندنی تابلۆکە نایەت؟
ەپشتی پەردەوە نایانەوێت خەڵک خۆی بە ڕۆشنبیریەوە خەریك بکات ئەوەندەی بە بازرگانییەوە بۆ ئەوەی خۆیان سوودمەند بن، واسیدە ماڵی کوردی وێران کردوە، بۆیە لە وڵاتێکدا ئەگەر ڕۆشنبیریەت و هونەر و کەلتوور پاشەکشەی کرد، ئەوە ژیانی هاوچەرخی بوونی نامێنێت
ساڵانی حەفتاکان و هەشتاکان کە بەسەدەی زێرین و ئاڵتوونی ناو دەبڕیت ئەو قۆناغە بوو کە ئاستی ڕۆشنبیری خەڵك لە پێش بوو، خوێندەوار زۆربوون بەمانای وشە و ئینتیمای وڵاتپارێزی زیاتر و بەگووڕتر بوون، ئازارەکان زۆربوون بەڵام دەربڕین قووڵتر و پڕ و چڕ بوون و هەوڵی گەیاندن ئاسان بوو، ڕێگەو بڵاوکردنەوەی پەرتووك و ڕۆژنامە و گۆڤار زۆرتربوون و پاداشتی هەبوو، بەڵام ئێستا هیچ ڕۆژنامەیەك، یان گۆڤارێك یان نووسراوێکی حکوومی نەماوە، چونکە لەپشتی پەردەوە نایانەوێت خەڵک خۆی بە ڕۆشنبیریەوە خەریك بکات ئەوەندەی بە بازرگانییەوە بۆ ئەوەی خۆیان سوودمەند بن، واسیدە ماڵی کوردی وێران کردوە، بۆیە لە وڵاتێکدا ئەگەر ڕۆشنبیریەت و هونەر و کەلتوور پاشەکشەی کرد، ئەوە ژیانی هاوچەرخی بوونی نامێنێت، ئێستا تابلۆکان زۆریان لاسایی کەرەوە و بێ مانان واتای بیر و هزری کەمترە، ئەگەر هەبێتیش کەمترن. قوتابخانە ئەکادیمیەکانیش کە قوتابی فێر دەکەن وانەیەك هەیە بەناوی فۆرم چ لە شێوەکاری یان بەشەکانی تر لەوە دەچێت بیر و هزر وە خوێندنەوە کەمترە بۆیە دەبنە مامۆستایەکی وانە بێژ نەك هونەرمەندندێک.
نۆزدەم: مرۆڤ لە کامە سەردەمدا لەنێو تابلۆی هونەری شێوەکاریدا خۆی بووە وەکو مرۆڤ، لە کامە سەردەمیشدا کەسێکی ساختەی دروستکراوی سەدڕووی دەمامکدار بووە؟ بۆچی؟
لەهەموو سەردەمێکدا خەڵکەکان جۆراوجۆری تێدا بەدەر دەکەوێت، بەتایبەتی ئەو سەردەمانەی کە پاداشت و سوودمەندی و واسیدە و ناسیارێتی ڕۆڵ دەبینێ لەلای خۆمان، ئەوکات دەبنە هونەرمەند و دکتۆر و پسپۆڕ و شارەزا و لێزان و توێژەر. بەڵام لە جیهانی دەرەوە هونەر و ژیان لەسەر هونەر زەحمەتە واتە زەحمەتە لەسەر هونەر بژیت، بۆیە کاتێك هونەرمەندێك کارێکی نایاب دەکات دەتوانێت هەوڵ بدات و خۆی بناسێنێت، یاسا هەیە کە هاوکاری هونەرمەند دەکات بۆ پرۆژە و کارێکی هونەری و هەموو قۆناغەکان دەبڕێت تادەگەیتە پرۆژەی گەورە بەشێوەی سیستەم، بەڵام لە وڵاتی مندا ئەگەر بەرپرسێك پستگیری کردی و تەلەفونێکی بۆ کردی ئەوا ئامادەن بە هەزاران پارە بۆ کارە هونەریەکەت ببەخشن . هونەرمەندی خاوەن ئەزموون و نەگبەتیش سندانی لێدا، دەڵێن بوجە و پارە نییە.
