( مۆم و ئه‌م شه‌و ) له دیوانی ( ته‌شی به‌ختم خۆشه‌ویستیت بۆ ده‌ڕێسێ )ی بورهان به‌رزنجی ..
دکتۆر، ئازاد ئەمين باخەوان / نووسەر/ کەرکووک
ئەم دیوانە شیعرەی شاعیری ناودار « بورھان بەرزنجی » بریتییە لە كۆمەڵە مروارییەكی یەك دانەی نایابی كەم وێنە … ئەوەی جێی سەرنج و تێبینی بێت ئەوەیە كە وێنە ھونەرییەكانی نێو ئەم دیوانە بەشێوازیك بەرجەستە كراوە كە بە تەواوی تێكەڵی نەك تەنھا وێنەكان ، بەڵكو تێكەڵ بە ھەست و سۆز و خۆشەویستی شاعیریش دەبیت و دەبیت بە بەشێك لەو ھەست و وێنانە … ئەمیش ئەوە دەردەخات كە چۆن شاعیر توانیویەتی دەسەڵاتی زمانی خۆی بەسەر چوارچێوە گشتییەكەی شیعردا بسەپێنێت و بە ئارەزووی خۆی جۆرەھا وێنەی ھونەری قەشەنگ و ڕەنگاوڕەنگی نایابی لێ بەرھەم بھێنێت … وێنە ساتە وەختییەكانی نێو ئەم دیوانە جێی سەرنج و مایەی سەرسامیین ..! كە چەند بەدەستێكی ھونەرمەندانە و بە وشەی پڕ لەسۆز و خروش ڕازاوەتەوە ، و وێنەكان بە شێوەیەك كێشراون و بەرجەستە كراون كە ھونەرمەندێكی وێنەكێش زۆر بەجوانی دەتوانێت ئەو وێنانە بە فلچەكەی دەستی بنەخشێنێت و جوانترین تابلۆی عەشق و خۆشەویستی بكێشێت …! یەكێك لە تایبەتمەندییەكانی ئەم دیوانە بوونی وێنەی جۆراوجۆری خۆشەویستی و عیشق و خاك و خۆڵی نیشتمانە … لێرەدا دەمەوێت تیشك بخەمە سەر دوو ھۆنراوەی نێو ئەم دیوانە و ئەوانی دیكەش بۆ خوێنەر جێبێڵم تاوەكو لەنێو ئاسمانی ساماڵی پڕ لە ئەستێرەی درەوشاوەی نێو ئەم دیوانە شیعرەدا سەرسام و مه‌ست و حەیرانبن … !!
مۆم
لەهەموو بۆنەکاندا …
هامووشۆی لێ نەبڕیوین .. مۆم ،
لەگەڵمان پێدەکەنێ ،
بگرین لەگەڵمان دەگری .. مۆم ،
فوو لەمۆم مەکەن ،
لە شاییماندا .. سەر چۆپی بەرنادات ،
خیانەت ناکا و
بەتاریکی جێت ناهێڵێ .. مۆم.
لە کوێ .. بمبینێ
دەست و مۆچانم لەگەڵ دەکات و
کەمێک ڕووناکیش دەخاتە گیرفانمەوە ،
بەشی گۆرانی و
بەشی خەندەکانمان و
بەشی میوانەکانیش دەدات .. مۆم.
چەند چاوتێرە …
ژنێکی خان ومانە .. مۆم ،
تۆ بڵێی .. بکرێت بە سەرۆکی ئەم وڵاتە و
لە تاریکی ڕزگارمان بکات .. مۆم .!!
“مۆم” ناونیشانێكی زۆر سەرنجڕاكێشە ، وێنەكانی نێو ئەم ھۆنراوەیە زۆر سادە و ساكارن بەڵام دەرگایەكی بەرفراوان بەڕووی تێڕوانیین و خوێندنەوەی خوێنەر دەكاتەوە ، چونكە لێوانلێوە لە وێنە و واتای قووڵ و سەرنجڕاكێش ، دەریایەكە پڕ لە مرواری و یاقوت و مەرجان … !!!
شاعیر « مۆم » وەك هێمای دڵسۆزی و خۆشەویستی و هاوسۆزی دەناسێنێت و بەم شێوەیە دەست پێدەکات ، کە مۆم لە هەموو بۆنەكاندا ئامادەیە و ئامادبوونی ھەیە و هەرگیز لە خۆشی و بۆنەكانماندا دانابڕێت …
لەهەموو بۆنەکاندا …
هامووشۆی لێ نەبڕیوین .. مۆم ،
لێرەدا مۆم وەك بوونەوەرێکی هەمیشە ئامادە و دڵسۆز پێشکەش دەکرێت ، كە بەردەوام لە تەنیشتمانە و هەرگیز بە تەنیا جێمان ناهێڵێت. ئەم دەربڕینە سەقامگیری مۆم نیشان دەدات .
دواتر شاعیر باس لەوە دەکات کە مۆم لەگەڵمان پێدەکەنێت و لەگەڵمان دەگرێت … ئەمیش هاوسۆزی مۆم دەردەخات بەوەی كە :
بگرین لەگەڵمان دەگری .. مۆم ،
ئەم دێڕە ئاماژەیە بۆ هاوسۆزی و هاوڕێیەتی مۆم لەگەڵ مرۆڤەکان. مۆمەکان نەك تەنها لە ساتەکانی خۆشیدا بەڵکو لە ساتەوەختە خەمناکەکانیشدا یاوەریمان دەکەن و لەڵەڵماندان …
لاوازی و دڵسۆزی مۆم:
شاعیر داوامان لێدەکات مۆم نەکوژێنینەوە چونكە لە ھەموو خۆشییەكماندا بەشدارە و سەرچۆپی كێشی شایی و زەماوەندەكانمانە …!
فوو لەمۆم مەکەن ،
لە شاییماندا .. سەر چۆپی بەرنادات ،
شاعیر ئاماژە بەوە دەدات كە ھەرچەندە مۆم لاوازە و دەشێت بە فوویەك بكوژێتەوە ، بەڵام لە هەمان کاتدا جەخت لەوە دەکاتەوە کە مۆم چەند لاواز بێت بەڵام هەرگیز بیر لە خیانەت ناكاتەوە و خیانەتمان لێ ناکات و لە تاریکیدا جێمان ناھێڵێت … ئەمەش ئاماژەیە بۆ مرۆڤی دڵسۆز و بە ئەمەك و نیشتمان پەروەر سەڕای لاوازی و نەبوونی و ھەژاری ڕوو لە خیانەت و پشت لە میللەت ناكات … !
خیانەت ناکا و
بەتاریکی جێت ناهێڵێ .. مۆم.
لێرەدا شاعیر گرنگی و دڵسۆزی و کۆڵنەدانی مۆم بەرامبەر بە سەختییەکانی ژیان نیشان دەدات . مۆم هەمیشە مایەی ڕووناکی و هیوایە بۆ مرۆڤ .
کارلێکی مۆم لەگەڵ مرۆڤدا :
شاعیر باسی کارلێکی « مۆم و مرۆڤ » دەکات، کە مۆم لە ھەر شوێنێك بمبینێ وەك كەسێكی بە تەمەن و دونیا دیدە كە لەجیاتی نوقڵ و چوكلێت كەمێك ڕووناکی دەكاتە گیرفانمانەوە . ئەمیش ئاماژەیە بۆ داب و نەرێتێكی كوردەواری كۆن … !
لە کوێ .. بمبینێ
دەست و مۆچانم لەگەڵ دەکات و
کەمێک ڕووناکیش دەخاتە گیرفانمەوە ،
ئەم وێنەیە بەخشندەیی مۆم دەردەخات، کە هەمیشە ڕووناكی و هیوا و گەشاوەییمان پێدەبەخشێت …! مۆم بەشدارە لە ھەموو خۆشی و ئاهەنگەکانمان ، شاعیر باسی ڕۆڵی مۆم دەكات لە خۆشی و ئاهەنگەکانماندا … كە ڕووناكی بەخشە بە ھەموو مێوان و خەندە و مێوانەكانیش ..!
بەشی گۆرانی و
بەشی خەندەکانمان و
بەشی میوانەکانیش دەدات .. مۆم.
كەواتە مۆم ئەو ئامێرە گرنگەیە كە كەش و ھەوایەكی دڵڕفێن دەڕەخسێنێت و جوانییەكی بێ وێنە دەبەخشێتە دانیشتن و خۆشییەكانمان …
مۆم وەک سەرۆک کۆمار … !
لە کۆتاییدا شاعیر داوا لە مۆم دەکات کە ببێتە سەرۆکی وڵات و لە تاریکی ڕزگارمان بکات … ! ئەوەی جێی تێڕوانیین و ئاماژەكردنە ئەوەیە شاعیر مۆم وەك ژنێكی خانومانو چاوتێر وێنە دەكات … !!!
چەند چاوتێرە …
ژنێکی خان ومانە .. مۆم ،
تۆ بڵێی .. بکرێت بە سەرۆکی ئەم وڵاتە و
لە تاریکی ڕزگارمان بکات .. مۆم .!!
لە كۆتاییدا مۆم وەک سەرکردەیەک دەخاتە ڕوو کە بتوانێت مرۆڤ لە تاریکی ڕزگار بکات. مۆم، وەک سەرچاوەی ڕووناکی و ئومێد، دەتوانێت ڕێنیشاندەر و ڕێنمایی مرۆڤەکان بکات و بەرەو ڕووناکی و داهاتوویەکی باشتر بیانبات.
لەكۆتاییدا دەڵێم :
شیعری “مۆم” بە کەڵک وەرگرتن لە هێمای مۆم، پەیامی قووڵ سەبارەت بە دڵسۆزی، هاوسۆزی، کۆڵنەدان، لێبوردن و هیوا بە ھەمووان دەگەیەنێت. مۆم هەمیشە لەگەڵ خۆشی و ناخۆشییەكانی مرۆڤدایە و چرایەکی ڕووناكە و هیوایان پێدەبەخشێت. ئەم شیعرە بە دەربڕینێکی سادە مۆم دەکاتە بوونەوەرێکی میهرەبان و متمانەپێکراو کە مرۆڤ بتوانێت پشتی پێ ببەستێت …!
وێستگەی دووەممان ھەڵوێستەكردنە لەسەر ھۆنراوەی « ئەم شەو » …
ئەم شەو
لەژووری دڵتدا دەنووم
تۆش لە ژوور سەرمدا
چرایت
گۆزەی ئەم بەختەم پڕ دەکەیت
لە خۆت
تینوێتی ئەوینم دەشکێنی.!!
ھەر لە دەستپێكی ئەم ھۆنراوەیەدا خوێنەر بە تامەزرۆییەكی زۆرەوە دەست بە خوێندنەوەی دەكات و ناونیشانی ھۆنراوەكە وەك كلیلێكی سیحراوی دەرگای بیركردنەوە و تێڕامان دەكاتەوە « ئەم شەو » ھێمنی و ئارامی و بێدەنگی لەگەڵ خۆیدا دەھێنێت و بەرەو ئاسمانێكی پڕ ئەستێرەی ڕەنگاوڕەنگت بەكێش دەكات … ! !
لەم ھۆنراوەیەدا ئەزموونێکی سۆزداری بەهێز لە نێوان شاعیر و خۆشەویستەکەیدا وێنا كراوە
ھەر لە سەرەتاوە بە مێتافۆرێکی بەهێز دەست پێدەکات، کاتێک شاعیر وا خۆی نیشان دەدات کە دەیەوێت لە ژووری دڵی خۆشەویستەكەیدا بنووێت .
ئەم شەو
لەژووری دڵتدا دەنووم
ئاماژەیە بۆ هەستکردن بە ئارامی و گەرم و گوڕی و خۆشەویستییەكی زۆر قووڵ، بەو پێیەی شاعیر هەست بە دڵنیایی و ئاسوودەیی دەکات كاتێك لە « ژووری » دڵی خۆشەویستەكەیدا بە ھێمنی بنووێت …! دڵ وەك شوێنێکی مێتافۆر كە نوێنەرایەتی خۆشەویستی و سۆز دەکات بەلای شاعیرەوە ئارامترین شوێن دلی خۆشەویستە …!
ئەم وێنەیە هەڵگری كۆمەڵێك واتایە سەلامەتی و نزیکی وخۆ دانان بە بەشێك لە خۆشەویست و … دڵیش وەک هێمای هەست و سۆز بەکاردەهێنێت و دەیگۆڕێت بۆ ژوور ، كە ئەویش هەستی سەربەخۆیی و ئاسوودەیی و ئارامی زیاد دەکات … پاشان وەسفی خۆشەویستەكەی دەكات بە چرا ..!
تۆش لە ژوور سەرمدا
چرایت
ئەم هەستە ئاسایش و ڕووناکی دڵ بەهێزتر دەکات؛ چرا لێرەدا هێمای گەرمی و ڕێنمایی و چاودێرییە کە خۆشەویست پێشکەشی دەکات، ڕێگا ڕووناک دەکاتەوە و ئاسوودەیی و سەلامەتی لە تاریکیدا دابین دەکات. ئەم وێناکردنە وابەستەیی سۆزداری شاعیر بە خۆشەویستەکەی ئاشکرا دەکات و ئەو پەیوەندییە بەھێزەی نێوانیان نیشان دەدات و ئینجا دەڵێت :
گۆزەی ئەم بەختەم پڕ دەکەیت
لە خۆت
گوزارشت لە سوپاسگوزاری و خۆشی دەکات بۆ ئەو خۆشەویستیەی شاعیر لە خۆشەویستەکەی وەریدەگرێت. گۆزە هێمای ئەو دڵە یان ئەو گیانەیە کە پڕە لە خۆشەویستی و جوانی کە لە خۆشەویستەوە سەرچاوە دەگرێت، ئەمەش بەھا و جوانی ژیانی سۆزداری شاعیر زیاتر دەکات.
تینوێتی ئەوینم دەشکێنی.!!
بە ھەمان شێوە ئەم دەربڕینە ئاسوودەیی و بەدیھێنانی سۆزداری نیشان دەدات ، کە شاعیر لە خۆشەویستی خۆشەویستەكەیدا دەیدۆزێتەوە. تینوێتی لێرەدا میتافۆرێكە بۆ ئارەزوویەكی قووڵی خۆشەویستی و ھەست و سۆز … ئەوە نیشان دەدات کە چۆن خۆشەویستەكەی ئەم تینوێتییەی تێر دەکات و ھەستی تەنیایی دەڕەوێنێتەوە …
2024-6-15
