“ئەو ڕۆژانەی نیشتمان هی هەمووان بوو”
( ئەو ڕۆژانەی کە بەقووڵی ئامادەییان لە ئێستادا هەیە)
رێڤان جاف/ شاعیر/ هۆلەندا
نووسەر و پێشمەرگە: هەڤاڵ کوێستانی.
جار هەیە درەختێک بەتەنیا، سەوزایی باخێکت دەداتێ…
جار هەیە گوڵێک بەتەنیا، بەرامەی گوڵستانێکت دەداتێ…
جار هەیە تاقە ئەستێرەیەکی ئاسمانیش، هەستی ڕۆشنایی هەموو ئەستێرەی ڕێی کاکێشانت دەداتێ…
منیش ئەڵێم:
جار هەیە کتێبێک بەتەنیا، هەموو گەمە و ناکۆکیەکانی سیاسەتمان بەڕوونی و ڕەوانی دەداتێ…
جار هەیە نووسەرێک بەتەنیا، ڕووی ڕاستەقینەی زۆربەی سیاسیەکانمان دەداتێ…
هەر لە سەرەتای خوێندنەوەی ئەم پەرتووکە هەستم بە جیاوازیەکی زۆر کرد. بەگوڕوتین و پەرۆشیەکی پڕ شەوقەوە پەلکێشی خوێندنەوەی کردم، بەحەز و ئارەزوویەکی قووڵەوە لەگەڵ دێڕبەدێڕی بیرەوەرییەکاندا ئاشنابووم. ئەم جیاوازیەش تایبەتمەندی و سەنگێکی قورس و گرانی بە کتێبەکە بەخشیووە. سەرەڕای ئەوەی بەشێوازێکی زۆر جیاواز و پڕ لە سەرسامبوون نووسراوە، بەڵام جیاوازتر، نووسەر بۆخۆی وەک پێشمەرگە و خەباتکەرێکی ڕاستگۆ و جەنگاوەرێکی درەوشاوە لە واقیعی نووسینەوەی بیرەوەرییەکاندا بەشدارە و شایەتحاڵی ڕووداو بەسەرهات و جووڵانەوە و چالاکیەکانە. زۆر بەڕاشکاوانە زۆربەی ئەو لەمپەڕ و دژبوونانەیی ڕێگەو ڕێچکەی خەباتی سیاسی و ڕێڕەوی ماڵی کوردایەتی بە چ حاڵ و ئاقارێکدا بردووە، وەک ئەرشیفێکی مێژوویی ئاشکرای کردووە.لە گێڕانەوەی بیرەوەرییەکاندا بەجۆرێک تەکنیک و خەیاڵ و وێنەی پەیڕەو و ئاوێتەکردووە، وامدەزانی ڕۆمانووسێکی گەورە و بەئەزموونی جیهانیە
زۆر بەوردی، سەلیقەیی شێواز و تەکنیکی نووسینی ئەدەبی و هونەری و سیاسی لە خۆیدا کۆکردووەتەوە و فەزایەکی مرۆیی و جوانکاری وای خولقاندووە مرۆڤ تووشی ڕامان و سەرسام بوون دەبێت.
لە گێڕانەوەی بیرەوەرییەکاندا بەجۆرێک تەکنیک و خەیاڵ و وێنەی پەیڕەو و ئاوێتەکردووە، وامدەزانی ڕۆمانووسێکی گەورە و بەئەزموونی جیهانیە.
بەپانتاییەکی فراوان و بەرینیی خەیاڵەوە، وێنەی ڕەنگاوڕەنگی بەبەر شیعرەکاندا کردووە، هەروەک ئەوەی خوێنەر بەناو پێشانگایەکی هەمەڕەنگی تابلۆ هونەریەکاندا گوزەربکات.
سەرەڕای تام و چێژێکی ئەدەبی و شیعری و هەڵدانەوەی لاپەڕەکانی مێژوویی سیاسەت و شۆڕش، بە وشەگەلێکی ڕەوان و پڕ ماناگەلێکی نەبینراو و نەبیستراو، خوێنەری ئاشناکردووە. بەم بەخشینە ناوازەیە پانتایی فەرهەنگی کوردی لە ئەدەب و هونەردا فراوانتربووە.
کاتێک لە قووڵای واقع، باس لە دیوەکانی تری سیاسەت و کوردایەتی دەکات کە چی ڕوودەدات و ڕەفتار و ئاکاری کارەکتەرە سیاسیەکان و ناکۆکیەکانی نێوانیان زیاترە لە ناکۆکیە فکریەکان، ڕۆڵیان لە قووڵبوونەوەی کێشەکانی ناو میللەتدا هەبووە. وام هەست ئەکرد لە گەورەترین سینەما جیهانیەکاندا دانیشتووم و سەیری باشترین فیلمی خەڵاتی جیهانی ئەکەم، بەڵام فیلمێکی خەمئامێز.
بەم بەخشینە ناوازەیە پانتایی فەرهەنگی کوردی لە ئەدەب و هونەردا فراوانتربووە
کاتێک بە زمانێکی بێ گرێ و گۆڵ، زۆر بە ئازایەتی و بوێری ڕاستیەکانی تۆمارکردووە و وەک ڕووناکبیرێک پێمان دەڵێت: لە شاخ دڵسۆز و شۆڕشگێڕ زۆربوون بەڵام وەکو هەموو تاکێکی کۆمەڵگە وابەستەی داب و نەریت و تیرەگەری ، ناوچەگەری ، دێگەری ، شارگەری ، خانەوادەگەری بوون.
جاران وامان دەزانی:
سیاسەت و کوردایەتی لە ئامێرێکی میوزیکی پڕ لە ئاواز و ئاهەنگی ئەفسووناوی دەچێ، ژەنیارەکانیش بە کارامەیی خۆیان سەدان ئاوازی ڕەنگاو ڕەنگ دەخولقێنن.
وامان دەزانی سیاسیەکان تا سنووری پیرۆزکردن بوونیان هەیە، هەریەک لە ئەوان پاسەوانێکی بەئەمەک و دڵسۆزی میللەت و کلیلدارێکی ئەمینی دەرگای ئازادین و لە گشت خەم و کێشەکانی خەڵکیدا دەتوێنەوە.
وامان دەزانی قوتابخانەیەکی فیکری و سیاسین و لایەنی ئابووری ودەروونی و پەروەردەیی و نوێگەری پشتگوێ ناخەن و لە سێبەریاندا خەڵکانی گەورە هەڵدەکەون.
وامان دەزانی هەموو دروشمەکانیان لەسەر دیموکراسی و ئارادی تاک و مافی مرۆڤ و دادی کۆمەڵایەتی و یەکسانی مرۆڤەکان….. هەرهەموویان لە بیروباوەڕی تەواو و ئەزموونی قووڵی خۆیانەوە هەڵقووڵاون.
جاران وامان دەزانی و وامان دەزانی……..
کوردایەتیش شتێکی تری پێوتین.
کەی؟؟!! بەچ شێوەیەک دەبینە خاوەنی هاوکێشەیەکی تۆکمە و داڕێژراو ؟؟!!
هاوکێشەیەک: هەم یەکێتیمان بپارێزێت وهەم ئازادیش دەستەبەربێت.
بەهێز نەبێتە داپڵۆسێنەر و بێهێزیش نەبێتە قوربانی.
هاوکێشەیەک لەگەڕانەوەی ئازادی و گەڕانەوەی ڕەسەنایەتی ئەو بەها ئەخلاقیانەی لە دەستمان داوە.
هاوکێشەیەک هەرچی ئایدیۆلۆژیا و دروشمی باق و بریقی شکسخوارد و گوفتار و ڕەفتاری بێ کردارە فڕێیان بدەینە بنی بنەوەی چاڵە قووڵەکانی مێژووەوە.
تا چیتر پلەی ساردیی برایەتیمان بەرەوخوارتر دانەکشێ و پلەی گەرمی خواست و ئامانجی تاکلایەنەش بەرەو سەرووتر هەڵنەکشێ
تا چیتر پلەی ساردیی برایەتیمان بەرەوخوارتر دانەکشێ و پلەی گەرمی خواست و ئامانجی تاکلایەنەش بەرەو سەرووتر هەڵنەکشێ، خواست و ئامانجی نەگریسیان لەنێوان ئەم هەڵکشان و داکشانەدا بەرەو قووڵای زیاتر نەڕوات ، کەلێنی نێوانمان گەورەتر و هەموو بۆچوون و وتنەکان بچنە قاڵبی هیچەوە. توانا و کاتێکی زۆر بۆ سڕینەوە و سەرکوتکردنی یەکتر لە شەڕەتاڵەکاندا بەفیڕۆنەدەین.
تاچیتر، پێشمەرگە و خەڵکی سادە و چارە ڕەشیی لارەمل و بەشمەینەت واهەست نەکەن نیشتمان هەر لە کاتی شەڕ و مەترسیدا هی هەمووانە و لە دوای سەرکەوتنیش ببێتە موڵکی توێژێکی تایبەت لە سەرکردە و بنکردە ودام و دەستەکانیان. خەون و خەیاڵە ڕەنگاوڕەنگەکانیان بەهەوای پەنگخواردوو قانگ بدرێت، هەناسەیان قورس و قورستربێت.
تا چیتر، هەموو ڕەنج و هەنگاو، بەرگەگرتنی شەکەتی و برسیەتی و کەسیرەبوونی ناو بەفر و گەرما و ترس و شپرزەیی،دڵڕاوکێ و تۆقین، هەڵزنانی شاخ و هەوراز و بڕینی دەشت و دۆڵ، لە خزمەت و بەرژەوەندی دروشم و بەرنامە و درۆ و دەلەسەی سیاسەت و گرفتاری دەستی بازرگانە سیاسیە سوودخوازەکان نەبن، وەک قەڵغانێکی پاراستن بۆ مانەوەی خۆیان بەکاری بهێنن.
تا چیتر
سیاسەت و حزبایەتی بەتەنها چەکداری و ناوچەگەری نەبێت و لەسەربەند و باوی کۆنی خزم خزمێنە و تیرە و عەشیرەتگەرایی و لەسەر تۆمەت و گومانێکی بێبنەما و بێ بەڵگە یەکتر گوللەباران نەکەین، لەسەر جیاوازی فکر و بۆچوون و جیوازی ڕەنگەکان یەکتر قڕنەکەین.
بەسە چیتر با هەموو شتەکان ، هەموو هەنگاوەکان ، ناخی هەموومان… وەک کەڕەشانەی هەنگوین یەک لەیەکتر بەتاڵتر نەبن و نەنوێننن.
دێڕ بە دێڕی ئەم کتێبە ناوازەیە جێگەی سەرسامی و سوپاس و ستایشی زۆر زورە….. یەکێکە لەو کتێبانەی جێگەی شانازیی خوێندنەوەی تاک بە تاکی کۆمەڵگەی کوردەواریی یە.
